"ГРЕКИ И ИТАЛЬЯНЦЫ ВСЕГО ЛИШЬ ВОССОЗДАЛИ ТО, ЧЕМУ АРМЯНЕ ДАЛИ НАЧАЛО": ЙОЗЕФ СТРЖИГОВСКИЙ
"Греческий гений, воплощенный в соборе Святой Софии, и итальянский гений – в соборе Святого Петра, только воссоздали в большей полноте то, чему армяне дали начало": виднейший австрийский искусствовед Йозеф Стржиговский.
Йозеф Стшиговский (пол. Józef Strzygowski, нем. Josef Strzygowski; в источниках встречается написание "Стржиговский"; 7 марта 1862, Бяла, Австрийская Силезия — 7 января 1941, Вена) — известный австрийский и польский историк и теоретик искусства, представитель венской школы искусствознания, специалист в области византийского искусства. Автор знаменитой книги "Восток или Рим?" ("Orient oder Rom?", 1901).
Основная идея Стржиговского о том, что корни западноевропейского христианского искусства следует искать не в Риме, а на Востоке, имела продолжение. Всё дальнейшее развитие европейского искусства, по убеждению учёного, выводится из "решающего столкновения символа как инструмента веры, присущего искусству Севера, через страны Востока, проникавшего в Западную Европу, и „образа“ — свойства искусства Юга. Это объясняет, в частности, генезис и различия искусства итальянского и Северного Возрождения".
В 1918 году выдающийся ученый, руководитель престижного Института истории искусств в Вене Йозеф Стржиговский завершил капитальный труд по истории армянской архитектуры "Архитектура армян и Европа". В нем Стржиговский провел огромное по масштабу сравнительное исследование роли Армении в развитии архитектуры Византии, Ирана и Западной Европы. Современиики запомнили следующее его знаменитое изречение: "Греческий гений, воплощенный в соборе Святой Софии, и итальянский гений – в соборе Святого Петра, только воссоздали в большей полноте то, чему армяне дали начало".
По глубокому убеждению известного австрийского учёного, великая армянская цивилизация оказала мощнейщее влияние не только на Европу, но и на соседние государства и народы, к примеру, на Грузию. Стржиговский утверждает, что Армения играла более важную роль благодаря её контактам с главными культурными центрами мира. Поскольку Грузия, продолжает Стржиговский, не смогла создать свои собственные художественные формы, ей пришлось опираться в творческом вдохновении на Армению. Для иллюстрации сказанного Стржиговский указывает на аналогию с изобретением грузинского алфавита: "Как создатель армянского алфавита, армянский священник Месроп Маштоц создал его и для грузин, точно так же активный обмен имел место в сфере искусства архитектурных форм".
Если следовать смыслу изречений известного учёного, активный обмен имел преобладающую направленность от Армении к Грузии. Уверенность Стржиговского в армянском происхождении грузинского алфавита разделяли и разделяют многие ученые прошлого и настоящего. Эту теорию подтверждает и "Житие Маштоца" - ранний источник V века.
Примечателен тот факт, что убеждение Стржиговского об армянских корнях греко-римского искусства придерживались и другие известные европейские учёные. К примеру, знаменитый германский ученый, один из основателей современной археологии Генрих Шлиман (Heinrich Schliemann, 1822-1890) заявил следующее: "Все европейские народы думают, что их цивилизация базируется на греческой и римской цивилизации, не зная, что вся цивилизация Эллады и Рима в свою очередь зиждется на гораздо более древней армянской цивилизации". Генрих Шлиман стал известен благодаря раскопкам в Малой Азии, особенно в античной Трое и Пелопоннесе, первым обнаружил Микенскую культуру.
Известный немецкий лингвист 19 века Август Шлейхер был убежден, что армянский язык является матерью всех европейских языков, а Армянское нагорье, по его мнению, является колыбелью индоевропейцев.
Доктор исторических наук Элизабет Бауэр-Мандорфф (Австрия) считает, что "Европа, с точки зрения культурного наследия, в большом долгу перед Арменией. На заре истории Армения была одной из колыбелей цивилизации. В первом тысячелетии до нашей эры экономика, искусство и традиции Армении были настолько развиты, что её культура стимулировала Египет, Грецию и Рим как материально, так и духовно".
По глубочайшему убеждению выдающегося французского историка и географа Жака Элизе Реклю, "Армения - это Родина всех родин", колыбель человечества и всей мировой цивилизации. Именно от армян произошли многие народы мира, особенно народы Европейского сообщества.
Это список много продолжать долго...
Подготовил Ваграм АГАДЖАНЯН
По материалам европейских и российских источников
https://m.ok.ru/tiflisiarm/topic/153832520397665
https://www.facebook.com/groups/826809288544668?locale=ru_RU
https://thirdforceplus.blogspot.com/2024/02/blog-post_6.html
https://thirdforceplus.blogspot.com/2024/02/blog-post_6.html
Периптер как архитектурный стиль берет свое начало в Армении. Сохранились описание храма Ардини в городе Мусасир и относящийся к 714 году до н.э. и рисунок на каменной плите со сценой разграбления храма воинами ассирийского царя Саргона II. Изображение ассирийского художника дало историкам архитектуры основание называть храм Ардини (на снимке) краеугольным камнем античного культового зодчества.
В архитектуре Древнего Востока Ардини – единственная постройка подобной формы, она "представляет древнейший из известных типов храма с фронтоном и колоннадой, который лег в основу малоазиатской храмовой архитектуры и перешел из Армении в Грецию. Задолго до афинян армянские цари Араратской державы разработали классический тип акрополя как единство, сочетающее нервные центры официального религиозного культа, военного командования и гражданского управления, а также обеспечивающего убежище множеству людей в час войны или бедствия", – таково мнение, утвердившееся в международных научных кругах.
Ардини имел треугольный фронтон и поддерживался шестью фронтальными колоннами на высоком стилобате. Здание венчала двускатная кровля, над которой красовался символ копья, поскольку здесь отправляли культ копья и щита.
В центре между колоннами располагался вход, орнаментированный символами планет. Посреди храма высилась золотая статуя верховного бога в виде стоящего на льве воина. Под ней венчались на царство араратские цари...
https://www.facebook.com/photo/?fbid=800722412890163&set=pcb.1464594084766182
***
"THE GREEKS AND ITALIANS JUST RECREATED MORE FULLY WHAT THE ARMENIANS STARTED": STRZYGOWSKI
"The Greek genius embodied in St. Sophia Cathedral and the Italian genius in St. Peter's Cathedral have only recreated more fully what the Armenians started": prominent Austrian art critic Josef Strzigowski (pictured).
Josef Strzygowski (paul. Józef Strzygowski, German. Josef Strzygowski (spelled "Strzygowski" in the sources; March 7, 1862, Biala, Austrian Silesia — January 7, 1941, Vienna) was a well-known Austrian-Polish historian and art theorist, a representative of the Vienna school of art studies, a specialist in the field of Byzantine art. The author of the famous book "Orient or Rome?", 1901. Strzhigovsky's basic idea that the roots of Western European Christian art should be sought not in Rome, but in the East, had a continuation. The entire further development of European art, according to the scientist, is derived from the "decisive clash of the symbol as an instrument of faith inherent in the art of the North, through the countries of the East, which penetrated into Western Europe, and the "image" - a property of the art of the South. This explains, in particular, the genesis and differences of Italian and Northern Renaissance art." In 1918, Joseph Strzigowski, an outstanding scientist and head of the prestigious Institute of Art History in Vienna, completed a major work on the history of Armenian architecture, Architecture of Armenians and Europe. In it, Strzhigovsky conducted a large-scale comparative study of the role of Armenia in the development of architecture in Byzantium, Iran and Western Europe. Modern critics have remembered the following famous saying of his: "The Greek genius, embodied in St. Sophia Cathedral, and the Italian genius – in St. Peter's Cathedral, have only recreated more fully what the Armenians started."
According to the deep conviction of the famous Austrian scientist, the great Armenian civilization had a powerful influence not only on Europe, but also on neighboring states and peoples, for example, Georgia. Strzhigovsky argues that Armenia played a more important role due to its contacts with the main cultural centers of the world. Since Georgia, Strzhigovsky continues, was unable to create its own artistic forms, it had to rely on Armenia for creative inspiration. To illustrate what has been said, Strzhigovsky points to an analogy with the invention of the Georgian alphabet: "As the creator of the Armenian alphabet, the Armenian priest Mesrop Mashtots created it for Georgians, just as an active exchange took place in the field of art of architectural forms." If we follow the meaning of the famous scientist's sayings, the active exchange was predominantly directed from Armenia to Georgia. Strzhigovsky's belief in the Armenian origin of the Georgian alphabet has been shared by many scholars of the past and present. This theory is also confirmed by the "Life of Mashtots", an early 5th century source.
It is noteworthy that Strzhigovsky's belief about the Armenian roots of Greco-Roman art was also followed by other well-known European scholars. For example, the famous German scientist Heinrich Schliemann (1822-1890), one of the founders of modern archaeology, stated the following: "All European nations think that their civilization is based on the Greek and Roman civilizations, not knowing that the entire civilization of Hellas and Rome, in turn, is based on a much older Armenian civilization." Heinrich Schliemann became famous for his excavations in Asia Minor, especially in ancient Troy and the Peloponnese, and was the first to discover the Mycenaean culture. The famous German linguist of the 19th century, August Schleicher, was convinced that the Armenian language is the mother of all European languages, and the Armenian Highlands, in his opinion, is the cradle of the Indo-Europeans.
Elizabeth Bauer-Mandorff, Doctor of Historical Sciences (Austria), believes that "Europe owes a great debt to Armenia in terms of cultural heritage. At the dawn of history, Armenia was one of the cradles of civilization. In the first millennium BC, Armenia's economy, art, and traditions were so developed that its culture stimulated Egypt, Greece and Rome both financially and spiritually." In the deepest conviction of the outstanding French historian and geographer Jacques Elise Reclu, "Armenia is the Homeland of all homelands," the cradle of humanity and the entire world civilization. It is from Armenians that many peoples of the world have descended, especially the peoples of the European Community. This list goes on for a long time... Prepared by Vahram AGHAJANYAN Based on European and Russian sources
https://m.ok.ru/tiflisiarm/topic/153832520397665
https://www.facebook.com/groups/826809288544668?locale=ru_RU
https://thirdforceplus.blogspot.com/2024/02/blog-post_6.html
"Հույն հանճարը, որ մարմնավորվել է Սուրբ Սոֆիայի տաճարում, և իտալացի հանճարը ՝ Սուրբ Պետրոսի տաճարում, միայն ավելի լիարժեքորեն վերստեղծեցին այն, ինչի սկիզբը դրել են հայերը". ավստրիացի նշանավոր արվեստաբան Յոզեֆ Ստրժիգովսկի (լոսանկարում):
Յոզեֆ Ստրշիգովսկի (Պոլ. Józef Strzygowski, գերմ. Josef Strzygowski; աղբյուրներում հանդիպում է "Strzhigovsky" ուղղագրությունը; մարտի 7, 1862, Բիալա, Ավստրիական Սիլեզիա — հունվարի 7, 1941, Վիեննա) — ավստրո-լեհ հայտնի պատմաբան և արվեստի տեսաբան, Վիեննայի արվեստի դպրոցի ներկայացուցիչ, բյուզանդական արվեստի ոլորտի մասնագետ: "Արևե՞լք, թե՞ Հռոմ" հայտնի գրքի հեղինակ ("Orient oder Rom?", 1901)։ Ստրժիգովսկու հիմնական գաղափարը, որ արևմտաեվրոպական քրիստոնեական արվեստի արմատները պետք է փնտրել ոչ թե Հռոմում, այլ Արևելքում, շարունակություն ունեցավ։ Եվրոպական արվեստի հետագա ողջ զարգացումը, գիտնականի համոզմամբ, բխում է "Հյուսիսի արվեստին, որպես հավատքի գործիքի, բնորոշ "Խորհրդանիշի" և Արևելքի երկրների միջով Արևմտյան Եվրոպա թափանցած՝ Հարավի արվեստի հատկությունները պարունակող "Պատկեր"-ի վճռական բախումից: Այս բախումը, ըստ գիտնականի, տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ Հյուսիսն ու Հարավը շփվում են միմյանց հետ": Սա բացատրում է, ի մասնավորի, իտալական և Հյուսիսային Վերածննդի արվեստի ծագումն ու տարբերությունները":
1918 թվականին ականավոր գիտնական, Վիեննայի արվեստի պատմության հեղինակավոր ինստիտուտի ղեկավար Յոզեֆ Ստրժիգովսկին ավարտել է հայկական ճարտարապետության պատմության "Հայերի ճարտարապետությունն ու Եվրոպան" կապիտալ աշխատությունը: Դրանում Ստրժիգովսկին հսկայական համեմատական ուսումնասիրություն է անցկացրել Բյուզանդիայի, Իրանի և Արևմտյան Եվրոպայի ճարտարապետության զարգացման գործում Հայաստանի դերի վերաբերյալ։ Նրա գործընկերները հիշեցնում են Ստրժիգովսկու հետևյալ հայտնի ասացվածքը․ "Հունական հանճարը, որը մարմնավորվել է Սուրբ Սոֆիայի տաճարում, և իտալական հանճարը ՝ Սուրբ Պետրոսի տաճարում, միայն ավելի լիարժեքորեն վերստեղծեցին այն, ինչի սկիզբը դրել են հայերը":
Ավստրիացի անվանի գիտնականի խորին համոզմամբ ՝ հայկական մեծ քաղաքակրթությունը հզոր ազդեցություն է ունեցել ոչ միայն Եվրոպայի, այլև հարևան պետությունների ու ժողովուրդների, օրինակ ՝ Վրաստանի վրա: Ստրժիգովսկին պնդում է, որ Հայաստանն առավել կարևոր դեր է խաղացել աշխարհի գլխավոր մշակութային կենտրոնների հետ ունեցած շփումների շնորհիվ: Քանի որ Վրաստանը, շարունակում է Ստրժիգովսկին, չի կարողացել ստեղծել իր սեփական գեղարվեստական ձևերը, ստիպված է եղել ստեղծագործական ոգեշնչման մեջ հենվել Հայաստանի վրա։ Ասվածը պատկերացնելու համար Ստրժիգովսկին մատնանշում է վրացական այբուբենի գյուտի անալոգիան․ "Ինչպես հայկական այբուբենի ստեղծող ՝ հայ քահանա Մեսրոպ Մաշտոցը այբուբեն է ստեղծել է նաև վրացիների համար, նույն կերպ ակտիվ փոխանակում է տեղի ունեցել ճարտարապետական ձևերի արվեստի ոլորտում":
Եթե հետևենք անվանի գիտնականի ասույթների իմաստին, ակտիվ փոխանակումը գերակշռող ուղղվածություն ուներ Հայաստանից դեպի Վրաստան, և ոչ հակառակը։ Ստրժիգովսկու վստահությունը վրացական այբուբենի հայկական ծագման նկատմամբ կիսել և կիսում են անցյալի և ներկայի շատ գիտնականներ։ Այս տեսությունը հաստատում է նաև "Մաշտոցի վարք"-ը ՝ 5-րդ դարի աղբյուր։
Հատկանշական է այն փաստը, որ Ստրժիգովսկու համոզմունքը հունա-հռոմեական արվեստի հայկական արմատների մասին կիսում են նաև եվրոպացի այլ հայտնի գիտնականներ: Օրինակ, գերմանացի հայտնի գիտնական, ժամանակակից հնագիտության հիմնադիրներից մեկը՝ Հայնրիխ Շլիմանը (Heinrich Schliemann, 1822-1890) ասել է հետևյալը․ "Եվրոպական բոլոր ժողովուրդները կարծում են, որ իրենց քաղաքակրթությունը հիմնված է հունական և հռոմեական քաղաքակրթության վրա՝ չիմանալով, որ Հելլադայի և Հռոմի ամբողջ քաղաքակրթությունն իր հերթին հիմնված է շատ ավելի հին հայկական քաղաքակրթության վրա": Հայնրիխ Շլիմանը հայտնի դարձավ Փոքր Ասիայում, հատկապես անտիկ Տրոյայում և Պելոպոննեսում կատարած պեղումների շնորհիվ, նա առաջինը հայտնաբերեց Միկենյան մշակույթը։
19-րդ դարի հայտնի գերմանացի լեզվաբան Ավգուստ Շլեյխերը համոզված էր, որ հայոց լեզուն եվրոպական բոլոր լեզուների մայրն է, իսկ Հայկական լեռնաշխարհը, իր կարծիքով, հնդեվրոպացիների բնօրրանն է:
Պատմական գիտությունների դոկտոր Էլիզաբեթ Բաուեր-Մանդորֆը (Ավստրիա) կարծում է, որ "Մշակութային ժառանգության տեսանկյունից Եվրոպան մեծ պարտք ունի Հայաստանի արջև։ Պատմության արշալույսին Հայաստանը եղել է քաղաքակրթության օրրաններից մեկը։ Մ.թ. ա. առաջին հազարամյակում Հայաստանի տնտեսությունը, արվեստը և ավանդույթներն այնքան զարգացած էին, որ նրա մշակույթը խթանեց Եգիպտոսի, Հունաստանի և Հռոմի զարգացումը ինչպես նյութապես, այնպես էլ հոգեպես":
Ֆրանսիացի ականավոր պատմաբան և աշխարհագրագետ Ժակ Էլիզե Ռեկլյուի խորին համոզմամբ ՝ "Հայաստանը բոլոր հայրենիքների Նախահայրենիքն է", մարդկության և համաշխարհային քաղաքակրթության օրրան: Հենց հայերից են առաջացել աշխարհի շատ ժողովուրդներ, հատկապես Եվրոպական համայնքի ժողովուրդները։ Այս ցանկը կարելի է շարունակել երկար ժամանակ... Պատրաստեց Վահրամ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆԸ Ըստ եվրոպական ու ռուսական աղբյուրների
https://m.ok.ru/tiflisiarm/topic/153832520397665
https://www.facebook.com/groups/826809288544668?locale=ru_RU
***
ՊԵՐԻՊՏԵՐԸ ՈՐՊԵՍ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՈՃ ՍԿԻԶԲ Է ԱՌՆՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՑ
Պերիպտերը, որպես ճարտարապետական ոճ, սկիզբ է առնում Հայաստանից։ Պահպանվել են Մուսասիր քաղաքի Արդինի տաճարի նկարագրությունը, որը թվագրվում է մ.թ. ա. 714 թվականին, և քարե սալիկի վրա Ասորեստանի թագավոր Սարգոն Բ-ի զինվորների կողմից տաճարի կողոպուտի տեսարանը: Ասորի նկարչի աշխատանքը ճարտարապետության պատմաբաններին հիմք է տվել Արդինի տաճարը (լուսանկարում) անվանել հնագույն պաշտամունքային ճարտարապետության հիմնաքար: Հին Արևելքի ճարտարապետության մեջ Արդինին նման ձևի միակ շինությունն է, այն "ներկայացնում է տաճարի ամենահին հայտնի տեսակը ՝ ֆրոնտոնով և սյունաշարքով, որը հիմք է հանդիսացել փոքրասիական տաճարային ճարտարապետության համար և Հայաստանից անցել է Հունաստան։ Աթենացիներից շատ առաջ Արարատյան տերության հայ թագավորները Ակրոպոլիսի դասական տեսակը մշակել են որպես միասնություն, որը միավորում է պաշտոնական կրոնական պաշտամունքի, ռազմական հրամանատարության եւ քաղաքացիական կառավարման նյարդային կենտրոնները, ինչպես նաեւ պատերազմի կամ աղետի պահին բազմաթիվ մարդկանց ապաստան է ապահովում", – այսպիսին է միջազգային գիտական շրջանակներում հաստատված կարծիքը: Արդինին ուներ եռանկյուն ֆրոնտոն և աջակցվում էր վեց ճակատային սյուներով ՝ բարձր ստիլոբատի վրա։ Շենքը պսակված էր երկաթե տանիքով, որի վերևում պատկերված էր նիզակի խորհրդանիշը, քանի որ այստեղ տարածված էր նիզակի և վահանի պաշտամունք։ Կենտրոնում սյուների միջև ընկած էր մուտքը, որը զարդարված էր մոլորակների խորհրդանիշներով։ Տաճարի մեջտեղում բարձրացվել է Գերագույն Աստծո ոսկե արձանը ՝ առյուծի վրա կանգնած Ռազմիկի տեսքով։ Դրա տակ պսակադրվում էին Արարատյան թագավորները․․․
https://www.facebook.com/photo/?fbid=800722412890163&set=pcb.1464594084766182
***
"ՁԻՈՒ ԲԱՇՈՎ ՀԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՍԱՂԱՎԱՐՏԸ ԸՆԴՕՐԻՆԱԿՈՂՆԵՐ Է ԳՏԵԼ ՀՈՒՆԱՍՏԱՆՈՒՄ և ՀՌՈՄՈՒՄ"
Комментариев нет:
Отправить комментарий