АРМЯНИН, КОТОРЫЙ ЗАСТАВИЛ МОРЕ ГОВОРИТЬ...
Ованес Айвазян родился в Российской империи, в Феодосии – небольшом портовом городке у подножия Крымских гор. 17(29) июля 1817 г. в книге рождений и крещений местной армянской церкви появилась запись: "Родился Ованес, сын Геворга Айвазяна".
После окончания уездного училища Ованес Айвазян был принят на казенный счет в Императорскую Академию художеств Санкт-Петербурга. В 1839 г. получил аттестат об окончании академии, свой первый чин и дворянство.
С июля 1840 г. О. Айвазян в течение четырех лет путешествовал по Европе. Он побывал в Риме, Венеции и Флоренции, долгое время работал в Южной Италии, в Сорренто, написал картину для Папы Григория XVI, который наградил художника Золотой медалью. За два года пребывания в Италии великий армянский художник стал настолько знаменит, что его картины с морскими пейзажами появились на сувенирных лавках Рима. Итальянские художники пытались заработать на его имени, выдавая свои работы за полотна Айвазяна.
В Италии художник навещал своего брата в армянском монастыре Венеции. Именно здесь он изучал армянское искусство и неизменно включал армянские элементы в своё творчество.
С начала 1842 г. Ованес Айвазян посетил Швейцарию, Голландию, Англию, затем посетил Париж (где получил Золотую медаль Парижской Академии художеств), Португалию и Испанию. Осенью 1844 г. вернулся в Россию, стал живописцем Главного Морского штаба, а с 1847 г. – профессором Петербургской Академии художеств.
Карьера армянского художника была очень успешной, он был награжден многими орденами и получил звание контр-адмирала, состоял членом академий художеств Рима, Парижа, Флоренции, Амстердама и Штутгарта. В общей сложности Ованес Айвазян написал больше 6 тысяч работ. С 1845 г. жил в Феодосии, где на заработанные деньги открыл Школу искусств и галерею (1880).
Полотна гениального армянского художника восхищали не только цивилизованную Европу, но даже такую варварскую страну как Турция. Турецкий султан Абдул-Азиз, правивший с 1861 по 1876 годы, очень хотел познакомиться с Ованесом Айвазяном. Это знакомство организовал знаменитый османский архитектор армянского происхождения Саркис Балян. Айвазовский подарил ему одну из своих работ, а тот показал её турецкому султану.
Картина очень понравилась султану, и он пригласил художника в Константинополь. То, что Айвазян к этому времени уже был широко известен в мире, импонировало султану. Он заказал несколько картин, которые были написаны за короткое время. Всего было создано почти 30 работ с видами Константинополя и моря. Работа художника была щедро оплачена султаном. Айвазовский получил ценные подарки и два правительственных ордена "Меджидие" и "Османие" с бриллиантами.
В 1894-1896 годах по Османской империи прокатилась серия массовых убийств армян, которая, по разным оценкам, унесла жизни до 300 тысяч человек. Эти события так потрясли художника, что он пишет серию картин "Погром армян в Трапезунде", "Армян погружают на корабли", "Армян живыми бросают в Мраморное море" и ряд других полотен.
Кульминацией этих событий стала акция, которую осуществил разгневанный Айвазян в Феодосии: турецкие ордена с драгоценностями повесили на шею дворовому псу художника. Собаку, украшенную османскими наградами, водили по всему городу. Потом Айвазовский вышел в море на лодке и выбросил турецкие подарки и "кровавые знаки отличия". А от турецкого посла он потребовал, чтобы в султанском дворце немедленно избавились от его картин. Однако несмотря на то, что армянский художник на весь мир унизил султана, османский правитель не прислушался к его мнению и сохранил картины. И в наши дни работы армянского живописца выставляются во многих турецких музеях...
В письме, адресованном армянскому Католикосу Нерсесу Аштаракеци в 1845 году, великий армянский маринист пишет, что прежде всего считает себя армянином и служит исключительно армянскому народу и его культуре.
Великий художник умер в Феодосии и похоронен в ограде армянской церкви Сурб Саргис (Святого Саргиса). В 1903 г. вдова художника – Анна Никитична Айвазовская (Бурназян) установила надгробие в форме саркофага из цельного блока белого мрамора, автором которого является итальянский скульптор Л. Биоджоли. На древнеармянском языке на надгробии написаны слова армянского историка V века Мовсеса Хоренаци: "Рожденный смертным, оставил по себе бессмертную память".
По материалам армянских и российских СМИ
***
July 29 (July 17, old style), 1817, is the birthday of the world-famous Armenian painter Hovhannes Ayvazyan (Ayvazovsky). In a letter addressed to the Armenian Catholicos Nerses Ashtaraketsi in 1845, the great Armenian marine painter writes that he considers himself an Armenian first of all and serves exclusively the Armenian people and their culture. Hovhannes Ayvazyan was born in the Russian Empire, in Feodosia, a small port town at the foot of the Crimean Mountains. On July 17 (29), 1817, an entry appeared in the book of births and baptisms of the local Armenian church: "Hovhannes, the son of Gevorg Ayvazyan, was born." After graduating from the county college, Hovhannes Ayvazyan was accepted into the Imperial Academy of Arts of St. Petersburg. In 1839, he received his graduation certificate from the Academy, his first rank and nobility. Starting in July 1840, H. Ayvazyan traveled around Europe for four years. He visited Rome, Venice and Florence, worked for a long time in Southern Italy, in Sorrento, painted a painting for Pope Gregory XVI, who awarded the artist a Gold medal. During his two years in Italy, the great Armenian artist became so famous that his paintings of seascapes appeared on souvenir shops in Rome. Italian artists tried to capitalize on his name by passing off their work as that of Ayvazyan.
In Italy, the artist visited his brother in an Armenian monastery in Venice. It was here that he studied Armenian art and invariably incorporated Armenian elements into his work.
From the beginning of 1842 Hovhannes Ayvazyan visited Switzerland, Holland, England, then Paris (where he received the Gold Medal of the Paris Academy of Arts), Portugal and Spain. In the autumn of 1844, he returned to Russia, became a painter at the General Naval Staff, and from 1847 he became a professor at the St. Petersburg Academy of Arts.
The career of the Armenian painter was very successful, he was awarded many orders and received the rank of rear admiral, was a member of the Academies of Arts of Rome, Paris, Florence, Amsterdam and Stuttgart. In total, Hovhannes Ayvazyan has written more than 6 thousand works. From 1845 he lived in Feodosia, where he opened an art school and gallery with the money he earned (1880).
The paintings of the brilliant Armenian artist delighted not only civilized Europe, but even such a barbaric country as Turkey. The Turkish Sultan Abdul-Aziz, who ruled from 1861 to 1876, was very eager to meet Hovhannes Ayvazyan. This meeting was organized by the famous Ottoman architect of Armenian origin, Sarkis Balyan. Aivazovsky presented him with one of his works, and he showed it to the Turkish Sultan. The sultan liked the painting very much and invited the artist to Constantinople. The Sultan was impressed by the fact that Ayvazyan was already widely known in the world by this time. He commissioned several paintings that were painted in a short time. In total, almost 30 works with views of Constantinople and the sea were created. The artist's work was generously paid for by the Sultan. Aivazovsky received valuable gifts and two government orders "Medjidie" and "Osmanie" with diamonds. In 1894-1896, a series of mass killings of Armenians swept through the Ottoman Empire, which, according to various estimates, claimed the lives of up to 300,000 people. These events shocked the artist so much that he painted a series of paintings "Pogrom of Armenians in Trebizond", "Armenians are loaded onto ships", "Armenians are thrown alive into the Sea of Marmara" and a number of other canvases. These events culminated in an action carried out by an angry Ayvazyan in Feodosia: Turkish medals with jewels were hung around the neck of the artist's yard dog. The dog, decorated with Ottoman awards, was taken all over the city. Then Aivazovsky went out to sea on a boat and threw away Turkish gifts and "bloody insignia." And he demanded from the Turkish ambassador that his paintings be immediately disposed of in the Sultan's palace. However, despite the fact that the Armenian artist humiliated the sultan for the whole world, the Ottoman ruler did not listen to his opinion and saved the paintings. Even today, the works of the Armenian painter are exhibited in many Turkish museums... In a letter addressed to the Armenian Catholicos Nerses Ashtaraketsi in 1845, the great Armenian marine painter writes that he considers himself an Armenian first of all and serves exclusively the Armenian people and their culture. The great painter died in Feodosia and is buried in the enclosure of the Armenian church of St. Sargis. In 1903, the widow of the artist, Anna Nikitichna Aivazovskaya (Burnazyan), installed a tombstone in the form of a sarcophagus made of a single block of white marble, the author of which is the Italian sculptor L. Bioggioli. The words of the 5th century Armenian historian Movses Khorenatsi are written on the tombstone in ancient Armenian: "Born as a mortal, he left behind an immortal memory." Based on the materials of the Armenian and Russian media
***
1817 թվականի հուլիսի 29-ը (հին տոմարով ՝ հուլիսի 17-ը) աշխարհահռչակ հայ գեղանկարիչ Հովհաննես Այվազյանի (Այվազովսկու) ծննդյան օրն է։ 1845 թ. հայոց կաթողիկոս Ներսես Աշտարակեցուն ուղղված նամակում հայ մեծ ծովանկարիչը գրում է, որ նախ և առաջ իրեն հայ է համարում և ծառայում է բացառապես հայ ժողովրդին ու նրա մշակույթին: Հովհաննես Այվազյանը ծնվել է Ռուսական կայսրությունում, Թեոդոսիայում ՝ Ղրիմի լեռների ստորոտին գտնվող փոքրիկ նավահանգստային քաղաքում։ 1817 թ.հուլիսի 17-ին (29) տեղի հայ եկեղեցու ծնունդների և մկրտությունների գրքում հայտնվում է հետևյալ գրառումը. "Ծնվել է Հովհաննեսը ՝ Գևորգ Այվազյանի որդին": Գավառական ուսումնարանն ավարտելուց հետո Հովհաննես Այվազյանն ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիա։ 1839 թվականին ստացել է Ակադեմիայի ավարտական վկայական, իր առաջին աստիճանն ու ազնվականության վերաբերյալ փաստաթուղթ։
1840 թ. հուլիսից Հ. Այվազյանը չորս տարի շրջագայել է Եվրոպայում: Նա եղել է Հռոմում, Վենետիկում և Ֆլորենցիայում, երկար ժամանակ աշխատել է Հարավային Իտալիայում ՝ Սորենտոյում, նկարել է Հռոմի Պապ Գրիգոր XVI-ի համար, ով նկարչին պարգևատրել է Ոսկե մեդալով։ Իտալիայում անցկացրած երկու տարիների ընթացքում հայ մեծ նկարիչն այնքան հայտնի է դարձել, որ նրա ծովային բնապատկերներով նկարները հայտնվել են Հռոմի հուշանվերների կրպակներում։ Իտալացի նկարիչները փորձում էին օգուտ քաղել նրա անունից ՝ սեփական գործերը ներկայացնելով իբրև Այվազյանի աշխատանք։
Իտալիայում նկարիչը այցելել է եղբորը Վենետիկի հայկական վանքում։ Այստեղ էր, որ նա ուսումնասիրեց հայկական արվեստը և իր ստեղծագործության մեջ մշտապես ներառեց հայկական տարրերը։
1842 թվականի սկզբից այցելել է Շվեյցարիա, Հոլանդիա, Անգլիա, Պորտուգալիա և Իսպանիա, ապա ժամանել Փարիզ, որտեղ ստացել Է Փարիզի Գեղարվեստի ակադեմիայի ոսկե մեդալը։ 1844-ի աշնանը նա վերադարձավ Ռուսաստան, դարձավ Ծովային գլխավոր շտաբի նկարիչ, իսկ 1847 թվականից ՝ Սանկտ Պետերբուրգի Գեղարվեստի ակադեմիայի պրոֆեսոր:
Հայ նկարչի կարիերան շատ հաջող էր ընթանում, նա պարգևատրվել է բազմաթիվ շքանշաններով և ստացել է փոխծովակալի կոչում, եղել է Հռոմի, Փարիզի, Ֆլորենցիայի, Ամստերդամի և Շտուտգարտի գեղարվեստի ակադեմիաների անդամ: Ընդհանուր առմամբ Հովհաննես Այվազյանը ստեղծել է ավելի քան 6 հազար նկար։ 1845 թվականից ապրել է Թեոդոսիայում, որտեղ վաստակած գումարով բացել է արվեստի դպրոց և պատկերասրահ (1880)։
Հայ հանճարի կտավները հիացրել են ոչ միայն քաղաքակիրթ Եվրոպային, այլև նույնիսկ այնպիսի բարբարոս երկրին, ինչպիսին Թուրքիան է: Թուրք սուլթան Աբդուլ-Ազիզը, ով իշխել է 1861-1876 թվականներին, շատ էր ցանկանում ծանոթանալ Հովհաննես Այվազյանի հետ։ Այս ծանոթությունը կազմակերպել էր հայտնի օսմանահայ ճարտարապետ Սարգիս Բալյանը։ Այվազովսկին նրան նվիրել է իր աշխատանքներից մեկը, իսկ նա այն ցույց է տվել թուրք սուլթանին։ Նկարը շատ է դուր եկել սուլթանին և նա նկարչին հրավիրել է Կոստանդնուպոլիս։ Այն, որ Այվազյանն այդ ժամանակ արդեն հայտնի էր ամբողջ աշխարհում, տպավորեց սուլթանին։ Նա պատվիրել է մի քանի կտավ, որոնք նկարվել են կարճ ժամկետներում։ Ընդհանուր առմամբ ստեղծվել է գրեթե 30 աշխատանք Կոստանդնուպոլսի և ծովի տեսարաններով։ Սուլթանը շռայլորեն վարձատրել է նկարչի աշխատանքը։ Այվազովսկին ստացել է արժեքավոր նվերներ ու երկու կառավարական "Մեջիդիե" և "Օսմանիե" շքանշաններ ՝ ադամանդներով։ 1894-1896 թվականներին Օսմանյան կայսրությունում սկսվեցին հայերի զանգվածային ջարդերը, որոնք, տարբեր գնահատականներով, խլեցին 300 հազար մարդու կյանք։ Այս իրադարձություններն այնքան են ցնցել նկարչին, որ նա ստեղծում է "Հայերի կոտորածը Տրապիզոնում", "Հայերին նավեր են նստեցնում", "Հայերին ողջ-ողջ նետում են Մարմարա ծովը" նկարները և մի շարք այլ կտավներ: Այս իրադարձությունների գագաթնակետը եղավ այն ակցիան, որն իրականացրեց զայրացած Այվազյանը Թեոդոսիայում. թուրքական շքանշանները զարդերով կախեցին նկարչի բակային շան վզից։ Օսմանյան պարգևներով զարդարված շանը ցույց էին տալիս ամբողջ քաղաքում։ Այնուհետև Այվազովսկին նավով դուրս եկավ ծով և դեն շպրտեց թուրքական նվերներն ու"արյունոտ տարբերանշանները"։ Իսկ թուրք դեսպանից նա պահանջեց, որ սուլթանական պալատում անմիջապես ազատվեն իր նկարներից։ Սակայն չնայած այն հանգամանքին, որ հայ նկարիչը աշխարհոով մեկ նվաստացրեց սուլթանին, օսմանյան կառավարիչը չկատարեց նրա պահանջը և պահպանեց նկարները։ Մեր օրերում էլ հայ գեղանկարչի աշխատանքները ցուցադրվում են թուրքական բազմաթիվ թանգարաններում...
1845 թ. հայոց կաթողիկոս Ներսես Աշտարակեցուն ուղղված նամակում հայ մեծ ծովանկարիչը գրում է, որ նախ և առաջ իրեն հայ է համարում և ծառայում է բացառապես հայ ժողովրդին ու նրա մշակույթին:
Մեծ նկարիչը մահացել է Թեոդոսիայում և թաղվել հայկական Սուրբ Սարգիս եկեղեցում: 1903 թ. նկարչի այրին 'Աննա Այվազովսկայան (Բուռնազյանը) կանգնեցրել է սարկոֆագի տեսքով տապանաքար' սպիտակ մարմարի ամբողջական բլոկից, որի հեղինակը իտալացի քանդակագործ Լ․ Բիոջոլին է: Հին հայերենով տապանաքարի վրա գրված են 5-րդ դարի հայ պատմիչ Մովսես Խորենացու խոսքերը. "Մահկանացու ծնեալ՝ անմահ զիւրն յիշատակ եթող":
Ըստ հայկական և ռուսական ԶԼՄ-ների նյութերի
Комментариев нет:
Отправить комментарий