28 ОКТЯБРЯ 2024 ГОДА ГРЕЧЕСКАЯ ОБЩИНА АРМЕНИИ ОТМЕЧАЕТ ВЕЛИКИЙ ПРАЗДНИК - "ДЕНЬ ОХИ"
Существует мнение, что сербское восстание в ходе Второй мировой войны на 2 месяца задержало начало нападения гитлеровской Германии в 1941 году на СССР, благодаря чему удалось отстоять Москву. На самом же деле именно греческое сопротивление задержало немцев на этих 2 месяца, что позволило в морозы (- 42 градуса) удержать Москву. Видимо, по этой причине фрау Меркель так недолюбливала греков.
Победа, одержанная греками над итальянцами в 1940 году, дала повод Уинстону Черчиллю произнести свои знаменитые слова, облетевшие весь мир: «Мы уже не говорим, что греки сражаются, как герои, мы говорим, что герои сражаются, как греки», имея ввиду прославленных героев древней Греции, таких как Геракл, Ахилл, Патрокл, Одиссей, Леонид и многих других великих сынов Эллады.
Японская газета «День» 7 декабря 1940 года писала: «Наша страна, где храбрость очень высоко ценится, с восхищением следит за борьбой греков в Албании. Это так сильно волнует нас, что мы кричим: да здравствует Эллада!». Отдавая дань этой, да и всем предыдущим историческим победам эллинов, известный греческий писатель Менелаос Лундемис прекрасно выразил сущность своего народа: «Возможно, греки никогда не набивали свои желудки, зато головы их никогда не пустовали. Этот народ еще в те далекие времена был полон любознательности и противоречий, гибкий в мысли, боевой, со светлым умом и вместе с тем зачастую являлся хвастолюбивым, властолюбивым и мстительным, ум - острый и изворотливый. Душа вечно ищущая, полная увлекательной мечты и зла — бабочка и змея одновременно. В одной руке он держал мастерок для созидания, в другой — заступ для разрушения. Но как только этот народ подвергался внешней опасности, он сразу же становился единым. Тогда он подавлял в себе все мелкое и наносное и бесстрашно шел на жертвы, полный дерзости и величия»...
От себя лишь добавлю к словам Лундемиса: код любой нации, любого народа вы найдете в эпосе этого народа. Для греков он находится в эпосах великого Гомера «Илиада» и «Одиссея». Исследуйте эти бессмертные произведения и если вы греки, то обнаружите в себе много интересного.
Начальник немецкого генерального штаба фельдмаршал Вильгельм Кейтель в мае 1941 года скажет: «Ради соблюдения исторической справедливости надо признать, что среди всех наших противников только греческий народ сражался с подобной смелостью и презрением к смерти».
А после II Мировой войны уже бывший начальник генерального штаба, тот же фельдмаршал напишет: «Невероятно сильное сопротивление греков отняло у Германии два месяца, столь необходимых для нападения на Россию; если бы мы так не задержались здесь, то исход сражений на Восточном фронте, также как и всей войны, был бы другим».
В западной военной литературе часто встречается справедливое мнение о том, что неудачи итальянской армии в Греции, а затем и «битва за Крит» вынудили Гитлера перенести дату нападения на СССР сперва с 6 апреля на 15 мая, а потом еще на 5 недель — на 22 июня 1941 года, из-за чего немцы не успели взять Москву до зимних холодов и в итоге проиграли войну.
Вклад греков в победу над фашизмом во 2-й мировой войне явно весомее, чем других народов Западной Европы. Задержав начало немецкого вторжения в СССР, греки внесли важный вклад и в победу СССР в Великой Отечественной войне. Действительно, двухмесячная задержка в Греции помогла спасти Москву, когда в декабре 1941 года впервые за последние сто лет температура воздуха упала до -42 градусов — и Бог был против черной силы фашизма.
В обращении к греческому народу радиостанции «Москва» (27 апреля 1942 г.) прозвучали слова признательности: «Вас было мало, но вы, сражаясь против превосходящих сил противника, вышли победителями. Не могло быть иначе, потому что вы — греки. Мы, русские, благодаря вашей самоотверженности, выиграли время для обороны. Мы благодарим вас».
Героическое сопротивление греческого народа и его армии, срыв итальянского плана оккупации Греции повлекли вмешательство немцев, что привело к отсрочке их нападения на Советский Союз на 10 недель, и это сыграло значительную роль в обороне Москвы зимой 1941 г. 28 октября 1941 года английский фельдмаршал Харольд Александер скажет: «Греки изменили все планы немцев — им пришлось перенести начало войны с Россией на полтора месяца». И.Эренбург, русский писатель, поэт, публицист, журналист, военный корреспондент сказал: «На глазах у всех оживала древняя легенда — греки умирали, но не сдавались».
Отмечу, что все исторические великие победы греков очень сильно укрепили их гордое национальное самосознание, не проявлявшееся впоследствии ни у одного народа с такой силой, что они представляют собой нечто отличное от прочих обитателей Земли. Величие нации определяется не количеством населения, а количеством пролитой крови. Да, Греция сопротивлялась 219 дней, в то время как Норвегия - 61 день, мощная Франция - 43 дня, Польша - 30, Бельгия - 18 дней, Югославия - 3, а Чехословакия и Дания ни одного дня. Последняя сдалась одному немецкому мотоциклисту, которому король страны отдал свою корону для передачи ее Гитлеру. Надо отметить, что все эти страны были намного лучше вооружены, чем Греция.
ИТАК, ВКЛАД ГРЕКОВ В ПОБЕДУ НАД ФАШИЗМОМ во 2-й мировой войне явно весомее, чем у других народов Западной Европы. Задержав начало немецкого вторжения в СССР, греки внесли важный вклад и в победу СССР в Великой Отечественной войне. Позднее маршал Победы Георгий Жуков скажет: «Если русские сумели оказать сопротивление под Москвой, чтобы остановить и погнать немцев, то этим мы обязаны грекам, которые задержали немцев тогда, когда они могли бы нас поставить на колени» (из выступления на «Московском радио» 24 сентября 1942г.).
Ранее же, весной 1941 года, в своей речи в Рейхстаге фельдмаршал Кейтель сказал: «Ради соблюдения исторической справедливости надо признать, что среди всех наших противников только греческая нация сражалась с подобной смелостью и презрением к смерти».
В истории греческого сопротивления фашизму много ярких страниц, но битва за Крит, в которой немцы впервые понесли серьезные потери во Второй мировой войне, стоит особняком. Лучших немецких десантников, высадившихся на остров, били не только греческие и английские солдаты, но и разъяренные простые критские крестьяне своими длинными ножами.
Немцам удалось в конце концов захватить тот участок, который обороняли англичане, и после этого занять весь остров. Потери на Крите потрясли Гитлера — были уничтожены тысячи отборнейших десантников единственной его парашютной дивизии. Крупный британский военный теоретик Б. Лиддел написал: «Образно говоря, на Крите Гитлер растянул связки на руке, которой наносил удар». А Уинстон Черчилль скажет: «Победу, которую одержал Геринг над Критом, правильнее всего назвать пирровой. С теми войсками, которые он положил на острове, легко можно было завоевать Кипр, Ирак, Сирию и даже, возможно Персию». Знаменитые слова Байрона о «двуногих леопардах» очень подходят к критянам.
Ведь недаром о Крите еще в XVI веке султан Сулейман Великолепный сказал следующее: «Если бы не этот проклятый остров, мы бы проглотили весь мир».
Английский политик-консерватор, министр иностранных дел сэр Энтони Иден писал так: «Греки сорвали все планы немцев, которым пришлось перенести начало войны с Россией на десять недель. Спрашиваю: каков был бы исход этой войны без Греции?».
Шарль де Голль: «Не нахожу слов, чтобы выразить мое восхищение героическим сопротивлением народа Греции».
Франклин Рузвельт: «28.10.1940 грекам дали ультиматум за 3 часа решить вопрос о войне или мире. Но даже если бы дали 3 дня, 3 недели, 3 месяца, 3 года — ответ был бы тот же. Греки преподали урок мужества на все века. Когда весь мир потерял надежду, греки решились дать отпор немецкому чудовищу, подняли против него гордый дух свободы. Героизм греков против немцев после того, как так громогласно они победили итальянцев в их желании завоевать греческую землю, наполнил сердца американцев восхищением и большой симпатией» (из речи на радио, которую он произнес 6.10.1943 г.).
В другом месте он сказал: «Греция подала пример, которому должен следовать каждый из нас, пока узурпаторы свободы, где бы они ни находились на земле, несут свое справедливое наказание».
Морис Шуман, министр иностранных дел Франции 1969-1973 гг, член Французской академии: «Греция является символом порабощенной, окровавленной, но живой Европы — мученика. Никогда еще поражение не было столь почетным для тех, кто его потерпел» (из его сообщения, отправленного Би-би-си в Лондоне порабощенным народам Европы 28 апреля 1941 года, в день, когда Гитлер оккупировал Афины после греческой войны — 6 месяцев против Муссолини и 6 недель против Гитлера).
Бессмертная эпопея Сопротивления — великое достояние греческой нации, как и другие ее великие исторические подвиги — это яркая путеводная звезда, которая всегда будет излучать свой негасимый свет каждому греку, где бы он ни находился. Король Англии Георг VI , обращаясь к Парламенту своей страны в мая 1945 года, сказал: «Мужественная борьба Греции стала первым самым важным поворотным моментом Второй Мировой войны».
И надо отметить, что греческий народ сорвал подготовленную немцами мобилизацию, не допустил отправку ни одного грека на войну против союзников — на Восточном фронте в составе немецкой армии были воинские подразделения почти всех народов Европы, кроме греков — ни один греческий солдат не воевал против Советского Союза. По данным Министерства обороны СССР, против советских войск за немцев сражались в национальных воинских частях, кроме греков и сербов, все народы Европы, в том числе самые гонимые — цыгане и евреи (205 тысяч). Кроме того, Греция была единственная из всех стран, оккупированных немцами, которая не допустила отправку рабочих в Германию.
«Очень жаль, что в связи со старостью мне ещё недолго осталось жить, чтобы поблагодарить греков, сопротивление которых сыграло решающую роль во Второй мировой войне», - сказал Иосиф Сталин (Московское радио, 31 января 1943 года). И Иосиф Виссарионович по-своему «отблагодарил» греческий народ через советских греков — в 1949 году большинство их было выслано в скотских вагонах в бескрайные степи Казахстана, а до этого в 1944 г. крымские греки — в Сибирь, в результате чего уже в пути очень многие погибли от голода. Нечего сказать, просто изощренная «благодарность»…
30 марта 1944 года Гитлер заявил следующее: «Вступление Италии в войну обернулось для нас катастрофой. Если бы итальянцы не напали на Грецию (на которую сам фюрер и не собирался нападать — авт.) и им не понадобилась бы наша помощь, война приняла бы другой оборот. Мы могли бы успеть до наступления русских холодов покорить Ленинград и Москву. Не было бы и Сталинграда». Историческим фактом является то, что героическая борьба греков отодвинула на два так необходимых месяца нападение Германии и ее союзников на СССР.
Уинстон Черчилль говорил следующее: «Мы в Англии знаем, что борьба, за которую погиб лорд Байрон, священна, и мы ее продолжим. Если бы не храбрость и мужество греков, то неизвестно каков был бы итог Второй Мировой войны. После окончательной победы Греция получит все, что она заслужила, и будет горда жить среди победителей». В результате мужественной борьбы греков к концу октября 1944 г. Греция была полностью освобождена от оккупантов собственными силами (кстати, единственная страна из оккупированной фашистами Европы) без участия советских войск и англо-американских союзников. За все годы греческого сопротивления во второй мировой войне жертвами этой войны стали 700 тыс. греков.
А что потом? Потом, к глубочайшему моему сожалению началась гражданская война, о которой мне неприятно рассказывать. Это уже другая тема.
Факт остается фактом, Грецию, как страну победительницу, после окончания войны лишили в получении репараций от побежденной Германии…
Руководитель общины греков Армении и Арцаха «Патрида»
Эдуард ПОЛАТИДИС
28 октября 2024 г.
***
Примечание. «День О́хи» (греч. Ημέρα του όχι), или «Годовщина О́хи» (греч. Επέτειος του «'Οχι» [eˈpetios tu ˈoçi]) — государственный праздник в Греции, также широко отмечаемый в Республике Кипр и греческой диаспоре. Отмечается 28 октября в память об отклонении ультиматума, предъявленного фашистской Италией греческому премьер-министру (правившему с 4 августа 1936 года по 29 января 1941 года) Иоаннису Метаксасу 28 октября 1940 года. Греческое слово «όχι» ['o̞.çi], обозначающее «нет», произносится с ударением на «о» и звучит как «όхи».
***
2024 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 28-ԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԸ ՏՈՆՈՒՄ Է «ՕԽԻԻ ՕՐԸ»
«Երդվում եմ (հանուն Սուրբ, միաբովանդակ և անբաժանելի Երրորդության) պաշտպանել Սահմանադրությունը և օրենքները, ապահովել դրանց բարեխիղճ կատարումը, պաշտպանել երկրի ազգային անկախությունն ու տարածքային ամբողջականությունը, հույների իրավունքներն ու ազատությունը, ծառայել հույն ժողովրդի ընդհանուր շահերին և առաջընթացին»
Մեր օրերում հաճախ է լսվում, որ սերբական ապստամբությունը 2 ամսով հետաձգեց 1941 թ. ԽՍՀՄ-ի վրա գերմանական հարձակման սկիզբը, և դրա շնորհիվ հնարավոր եղավ պաշտպանել Մոսկվան։ Սակայն իրականում հունական դիմադրությունն էր, որ 2 ամսով կապեց գերմանացիների ոտները, ինչը հնարավորություն տվեց -42 աստիճան սառնամանիքին պահել Մոսկվան։ Հավանաբար, դա էր պատճառը, որ ֆրաու Մերկելն այդքան էլ չէր սիրում հույներին։
1940 թ. իտալացիների նկատմամբ
հույների հաղթանակը Ուինսթոն Չերչիլին հնարավորություն տվեց արտասանելու իր հայտնի
խոսքերը, որոնք տարածվեցին աշխարհով մեկ. «Մենք այլևս չենք ասում, որ հույները քաջերի
պես են կռվում, մենք ասում ենք, որ քաջերն են հույների պես կռվում», նկատի ունենալով
Հին Հունաստանի հերոսներին, ինչպիսիք են Հերկուլեսը, Աքիլեսը, Պատրոկլը, Ոդիսևսը, Լեոնիդասը
և շատ ուրիշներ:
Ճապոնական «DAY» թերթը
1940 թ. դեկտեմբերի 7-ին գրել է. «Մեր երկիրը, որտեղ բարձր են գնահատում քաջությունը,
հիացմունքով է հետևում հույների պայքարին Ալբանիայում։ Սա մեզ այնքան է հուզում, որ
մենք գոռում ենք՝ Կեցցե ՀԵԼԱԴԱՆ»: Հարգանքի տուրք մատուցելով այս և հելլենների բոլոր
նախորդ պատմական հաղթանակներին, հույն հայտնի գրող Մենելաոս Լունդեմիսը հիանալի արտահայտեց
իր ժողովրդի էությունը. «Գուցե հույների որովայնները երբեք լիքը չեն եղել, բայց նրանց
գլուխները երբեք դատարկ չեն եղել: Անգամ այն հեռավոր ժամանակներում այդ մարդիկ լի էին
հետաքրքրասիրությամբ ու հակասություններով, ճկուն մտքով, մարտունակ, պայծառ ուղեղով,
միաժամանակ՝ հաճախ պարծենկոտ, իշխանատենչ ու վրիժառու, սուր ու հնարամիտ։ Հավերժ փնտրող
հոգի, լի հետաքրքրաշարժ երազներով և չարությամբ՝ թիթեռ և օձ միաժամանակ: Մի ձեռքում
նա մալա էր պահում արարչագործության համար, մյուս ձեռքում՝ մուրճ՝ ոչնչացման համար:
Բայց հենց այս ժողովուրդը ենթարկվեց արտաքին վտանգի, անմիջապես համախմբվեց։ Հետո նա
մանր ու մակերեսային ամեն բան ճնշեց իր մեջ և անվարան զոհաբերությունների գնաց՝ լի
հանդգնությամբ ու մեծությամբ»։
Ես պարզապես կավելացնեմ Լունդեմիսի
ասածը. «Ցանկացած ազգի հավատամքը, նրա ապրելու ձգտումը նրա էպոսում է թաքնված: Ժողովրդի
էպոսում է ազգի ծածկագիրը։ Հույների համար այն մեծ Հոմերոսի «Իլիական» և «Ոդիսական»
էպոսներում է: Հետաքննեք այդ անմահ գործերը և եթե հույն եք, ձեր մեջ շատ հետաքրքիր
բան կբացահայտեք»։
Գերմանական գլխավոր շտաբի
պետ ֆելդմարշալ Վիլհելմ Կայտելը 1941 թվականի մայիսին ասել է. «Հանուն պատմական արդարության
մենք պետք է խոստովանենք, որ մեր բոլոր հակառակորդներից միայն հույն ժողովուրդն է կռվել
նման քաջությամբ և մահվան նկատմամբ նման արհամարհանքով»:
Իսկ Երկրորդ աշխարհամարտից
հետո նա կգրի. «Հույների անօրինակ դիմադրությունը Գերմանիայից այն 2 ամիս ժամանակը
խլեց, որն այդքան անհրաժեշտ էր մեզ Ռուսաստանում: Եթե մենք այդքան երկար չմնայինք
Հունաստանում, ապա Արեւելյան ճակատի մարտերի, ինչպես նաեւ ողջ պատերազմի ելքը այլ էր
լինելու»:
Արևմտյան ռազմական գրականության մեջ հաճախ այն ճիշտ կարծիքն է շրջանառվում, որ Հունաստանում իտալական բանակի ձախողումները, այնուհետև Կրետեի մարտերը Հիտլերին ստիպեցին հետաձգել ԽՍՀՄ-ի վրա հարձակման ժամկետը նախ՝ ապրիլի 6-ից՝ մայիսի 15-ը, այնուհետև ևս 5շաբաթով՝ մինչև 1941 թ. հունիսի 22-ը, ինչի պատճառով գերմանացիները չհասցրեցին Մոսկվան վերցնել մինչև ձմեռվա ցրտերն ընկնելը և, ի վերջո, պարտվեցին»:
Երկրորդ աշխարհամարտում ֆաշիզմի
դեմ տարած հաղթանակում հույների ներդրումն ակնհայտորեն ավելի մեծ է, քան Արևմտյան Եվրոպայի
մյուս ժողովուրդներինը։ Ստիպելով հետաձգել ԽՍՀՄ գերմանական ներխուժման սկիզբը՝ հույները
Հայրենական մեծ պատերազմում ԽՍՀՄ հաղթանակի գործում կարևոր ներդրում ունեցան։ Իսկապես,
Հունաստանում երկամսյա հապաղումը օգնեց փրկել Մոսկվան, երբ 1941 թ. դեկտեմբերին օդի
ջերմաստիճանը հարյուր տարվա մեջ առաջին անգամ իջավ մինչև -42 աստիճան, և Աստված ինքը
դեմ էր ֆաշիզմի սև ուժին:
Մոսկվայի ռադիոկայանի եթերում
հույն ժողովրդին ուղղված ուղերձում (1942 թ. ապրիլի 27) երախտագիտության խոսքեր հնչեցին.
«Դուք քիչ էիք, բայց դուք, թշնամու գերակայող ուժերի դեմ կռվելով, հաղթող եղաք: Այլ
կերպ չէր էլ կարող լինել, քանի որ դուք հույն եք։ Մենք՝ ռուսներս, ձեր նվիրվածության
շնորհիվ պաշտպանության համար ժամանակ ենք շահել։ Մենք շնորհակալ ենք»։
Հույն
ժողովրդի և նրա բանակի հերոսական դիմադրությունը,Հունաստանը գրավելու իտալական ծրագրի ձախողումը հանգեցրեցին գերմանացիների միջամտությանը, ինչը Խորհրդային Միության վրա նրանց հարձակումը հետաձգեց 10 շաբաթով և դա վճռորոշ դեր խաղաց 1941 թ. ձմռանը Մոսկվայի պաշտպանության գործում: 1941 թ. հոկտեմբերի 28-ին բրիտանացի ֆելդմարշալ Հարոլդ Ալեքսանդերը կասի. «Հույները գերմանացիների բոլոր պլանները խառնեցին. նրանք ստիպված էին ԽՍՀՄ դեմ պատերազմն ամիս ու կես ուշացումով սկսել»։
Ռուս գրող, բանաստեղծ, հրապարակախոս, լրագրող, զինվորական թղթակից Ի. Էրենբուրգը ասել է. «Բոլորիս աչքի առաջ կյանքի կոչվեց մի հին լեգենդ՝ հույները մահանում էին, բայց չէին հանձնվում»:
Նշեմ, որ հույների բոլոր պատմական մեծ հաղթանակները մեծապես ամրապնդեցին նրանց հպարտ ազգային ինքնագիտակցությունը: Ազգի մեծությունը որոշվում է ոչ թե նրա քանակով, այլ թափված արյամբ։ Այո՛, Հունաստանը դիմադրեց 219 օր, երբ Նորվեգիան՝ 61 օր, հզոր Ֆրանսիան՝ 43 օր, Լեհաստանը՝ 30, Բելգիան՝ 18 օր, Հարավսլավիան՝ 3, Չեխոսլովակիան ու Դանիան՝ ոչ մի օր։ Վերջինս հանձնվել էր գերմանացի մի մոտոցիկլավարին, որին երկրի թագավորը տվել էր իր թագը՝ այն Հիտլերին հանձնելու համար։ Հարկ է նշել, որ այս բոլոր երկրները Հունաստանեց շատ ավելի լավ էին զինված։
ԵՎ
ԱՅՍՊԵՍ 2-ՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ՀՈՒՅՆԵՐԻ ՆԵՐԴՐՈՒՄԸ ՖԱՇԻԶՄԻ ԴԵՄ ՏԱՐԱԾ ՀԱՂԹԱՆԱԿՈՒՄ ակնհայտորեն ավելի մեծ է, քան Արևմտյան Եվրոպայի մյուս ժողովուրդներինը: Ստիպելով 2 ամսով հետաձգել ԽՍՀՄ գերմանացիների ներխուժումը, հույները նպաստեցին ԽՍՀՄ հաղթանակին Հայրենական մեծ պատերազմում: Հետագայում Հաղթանակի մարշալ Գեորգի Ժուկովը կասի. «Եթե ռուսները կարողացան դիմադրել Մոսկվայի մերձակայքում, կանգնեցնել և հետ շպրտել գերմանացիներին, ապա մենք պարտական ենք հույներին, որոնք կապել էին գերմանացիների ոտները, երբ նրանք կարող էին մեզ ծնկի բերել» (Մոսկվայի ռադիոյի «24 սեպտեմբերի, 1942թ. ելույթից)։ Ավելի վաղ՝ 1941 թվականի գարնանը, Ռայխսթագում իր ելույթում ֆելդմարշալ Քայտելը ասել էր. «Հանուն պատմական արդարության մենք պետք է խոստովանենք, որ մեր բոլոր հակառակորդներից միայն հույն ազգն է պայքարել այդպիսի քաջությամբ և մահվան նկատմամբ այդպիսի արհամարհանքով»։
Ֆաշիզմի դեմ հունական դիմադրության պատմությունը շատ վառ էջեր ունի, բայց առանձնանում են Կրետեի պաշտպանական մարտերը, երբ գերմանացիները Երկրորդ աշխարհամարտում իրենց առաջին լուրջ կորուստները կրեցին: Կղզում իջած գերմանացի լավագույն դեսանտայիններին ջարդել են ոչ միայն հույն և անգլիացի զինվորները, այլև զայրացած հասարակ կրետացի գյուղացիներն՝ իրենց երկար դանակներով։ Գերմանացիներին վերջապես հաջողվեց գրավել այն տարածքը, որը պաշտպանում էին բրիտանացիները, և միայն դրանից հետո գրավել ամբողջ կղզին։ Կրետեում ունեցած կորուստները ցնցեցին Հիտլերին. ըստ էության, նրա միակ օդադեսանտային դիվիզիան ամբողջությամբ ոչնչացվեց: Բրիտանացի ականավոր ռազմական տեսաբան Բ. Լիդելը գրել է. «Պատկերավոր ասած՝ Կրետեում Հիտլերը ջարդեց իր այն ձեռքը, որով հարվածել էր»։ Իսկ Ուինսթոն Չերչիլը կասի. «Գյորինգի հաղթանակը Կրետեի նկատմամբ ճիշտ է Պյուռոսյան հաղթանակ կոչել։ Այն զորքերով, ում նա պառկեցրեց կղզում, հեշտ էր գրավել Կիպրոսը, Իրաքը, Սիրիան և նույնիսկ գուցե Պարսկաստանը»։ «Երկոտանի հովազների» մասին Բայրոնի հայտնի խոսքերը շատ լավ են բնութագրում կրետացիներին: Զուր չէ, որ Սուլթան Սուլեյման Մեծը Կրետեի մասին դեռ 16-րդ դարում ասել է. «Եթե այդ անիծյալ կղզին չլիներ, մենք ամբողջ աշխարհն էինք կուլ տալու»:
Անգլիացի պահպանողական քաղաքական գործիչ և արտաքին գործերի նախարար սըր Էնթոնի Էդենը գրել է. «Հույները խափանեցին գերմանացիների բոլոր ծրագրերը. նրանք ստիպված էին տասը շաբաթով հետաձգել Ռուսաստանի հետ պատերազմի սկիզբը։ Ես հարցնում եմ, թե ինչպիսին կլիներ այս պատերազմի արդյունքը առանց Հունաստանի»:
Շառլ դը Գոլ. «Ես բառեր չեմ գտնում արտահայտելու Հունաստանի ժողովրդի հերոսական դիմադրության նկատմամբ իմ հիացմունքը»:
Ֆրանկլին Ռուզվելտ. «1940 թ. հոկտեմբերի 28-ին հույներին վերջնագիր տրվեց՝ 3 ժամում լուծել պատերազմի կամ խաղաղության հարցը։ Բայց եթե 3 օր, 3 շաբաթ, 3 ամիս, 3 տարի էլ տային, պատասխանը նույնն էր լինելու։ Հույները բոլոր դարերին քաջության դաս են տվել: Երբ ամբողջ աշխարհը կորցրեց հույսը, հույները որոշեցին վանել գերմանական հրեշին և նրա դեմ ազատության հպարտ ոգին բարձրացրեցին։ Հույների սխրանքը գերմանացիների դեմ, այն բանից հետո, երբ նրանք այդպես բացահայտ հաղթեցին հունական հողը նվաճելու ցանկությամբ տոչորված իտալացիներին, ամերիկացիների սրտերը հիացմունքով և մեծ համակրանքով լցրեց» (1943 թվականի հոկտեմբերի 6-ին նրա տված ռադիոյի ելույթից): Մեկ այլ տեղ նա ասել է. «Հունաստանը օրինակ է ծառայում, որին մեզանից յուրաքանչյուրը պետք է հետևի. ազատությունը զավթողները, որտեղ էլ որ լինեն երկրի վրա, պետք է կրեն իրենց արդար պատիժը»:
Մորիս Շուման, Ֆրանսիայի արտգործնախարար 1969-1973, Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ. «Հունաստանը ստրկացած, արյունոտ, բայց կենդանի՝ նահատակ Եվրոպայի խորհրդանիշն է։ Երբեք պարտությունն այն կրածների համար այսքան պատվաբեր չի եղել» (Լոնդոնում BBC-ի
հեռարձակված՝
Եվրոպայի ստրկացած ժողովուրդներին ՝ 1941 թ. ապրիլի 28-ին ուղղված իր ուղերձից. այդ օրը Հիտլերը Հունաստանի դեմ պատերազմում գրավեց Աթենքը, Մուսոլինիի դեմ 6 ամսյա և Հիտլերի դեմ 6 շաբաթվա պայքարից հետո):
Դիմադրության
անմահ էպոսը հույն ազգի մեծ ժառանգությունն է, ինչպես նրա մյուս մեծ պատմական սխրագործությունները, վառ առաջնորդող աստղ է, որը միշտ կճառագի իր անմար լույսը յուրաքանչյուր հույնի, որտեղ էլ որ նա լինի:
Անգլիայի
թագավոր Գևորգ VI-ը, ելույթ ունենալով իր երկրի խորհրդարանում 1945 թվականի մայիսին, ասաց. «Հունաստանի խիզախ պայքարը Երկրորդ աշխարհամարտում առաջին և ամենակարևոր շրջադարձն էր»։
Եվ
հարկ է նշել, որ հույն ժողովուրդը խափանեց գերմանացիների պատրաստած զորահավաքը, թույլ չտվեց, որ ոչ մի հույն դաշնակիցների դեմ պատերազմի ուղարկվի. Արևելյան ճակատում գերմանական բանակի կազմում կռվում էին Եվրոպայի գրեթե բոլոր ժողովուրդների զորամասերը, բացի հույներից. ոչ մի հույն զինվոր Խորհրդային Միության դեմ չի կռվել:
ԽՍՀՄ
պաշտպանության
նախարարության
տվյալներով՝ Եվրոպայի բոլոր ժողովուրդները, ներառյալ ամենաշատ հալածյալ գնչուներն ու հրեաները (205 հազար), գերմանական բանակի կազմում՝ ազգային զորամասերում կռվել են խորհրդային զորքերի դեմ՝ բացառությամբ հույների և սերբերի։ Բացի այդ, Հունաստանը միակն էր գերմանացիների կողմից օկուպացված բոլոր երկրներից, որը թույլ չէր տալիս Գերմանիա աշխատուժ ուղարկել։
«Ես շատ եմ ցավում, որ ծերության պատճառով երկար չեմ ապրելու՝ շնորհակալություն հայտնելու հույներին, որոնց դիմադրությունը վճռորոշ դեր խաղաց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում», - ասաց Իոսիֆ Ստալինը (Մոսկվայի ռադիո, 31 հունվարի, 1943 թ.): Եվ Իոսիֆ Վիսարիոնովիչը յուրովի «շնորհակալություն» հայտնեց հույն ժողովրդին՝ ի դեմս սովետական հույների. 1949-ին նրանց մեծ մասը անասնավագոններով ուղարկվեց Ղազախստանի անբնակ տափաստաններ, իսկ մինչ այդ՝ 1944-ին, Ղրիմի հույներին Սիբիր ուղարկեցին. շատերը սովից մահացան։ Այլասերված «երախտագիտություն»․․․
1944 թվականի
մարտի 30-ին Հիտլերն ասաց. «Իտալիայի պատերազմ մտնելը մեզ համար արհավիրք դարձավ: Եթե իտալացիները չհարձակվեին Հունաստանի վրա (հարձակվելու մտադրություն չուներ հենց ինքը ֆյուրերը - հեղ.) և նրանք մեր օգնության կարիքը չունենային, պատերազմն այլ ընթացք կստանար։ Մենք կարող էինք ժամանակ ունենալ Լենինգրադն ու Մոսկվան նվաճելու մինչև ռուսական ցուրտ եղանակի սկիզբը։ Ստալինգրադ չէր լինի»։
Պատմական
փաստ է, որ հույների հերոսական պայքարը երկու այդքան անհրաժեշտ ամսով հետաձգեց Գերմանիայի և նրա դաշնակիցների հարձակումը ԽՍՀՄ-ի
վրա։ Ուինսթոն Չերչիլն ասել է. «Մենք Անգլիայում գիտենք, որ պայքարը, որի համար զոհվեց Լորդ Բայրոնը, սուրբ է, և մենք կշարունակենք այն: Եթե չլինեին հույների խիզախությունն ու քաջությունը, ապա հայտնի չէ, թե ինչ արդյունք կունենար Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։ Վերջնական հաղթանակից հետո Հունաստանը կստանա այն ամենը, ինչին արժանի է, և հպարտ կլինի, որ ապրելու է հաղթողների շարքում»։ Եւ ի՞նչ։ Հետո, ի խոր ափսոսանքս, Հունաստանում քաղաքացիական պատերազմ սկսվեց, որի մասին չեմ սիրում խոսել։ Սա այլ թեմա է։
Փաստը
մնում է փաստ, որ Հունաստանը, որպես հաղթանակած երկիր, պատերազմի ավարտից հետո զրկվել է պարտված Գերմանիայից փոխհատուցում ստանալուց։
Հայաստանի «Պատրիդա» հունական համայնքի ղեկավար
Էդուարդ ՊՈԼԱՏԻԴԻՍ
28 հոկտեմբերի, 2024 թ.
***
ՀԳ․ "Օխիի օր" (հուն. Ημέρα τουχι) կամ "Օխիի տարեդարձը" (հուն.՝ Επέτειος του "' Οχι "[eˈpetios tu ˈoçi]), պետական տոն Հունաստանում, որը լայնորեն նշվում է նաև Կիպրոսի Հանրապետությունում և հունական Սփյուռքում։ Նշվում է հոկտեմբերի 28-ին ՝ ի հիշատակ ֆաշիստական Իտալիայի կողմից Հունաստանի վարչապետին (որը կառավարել է 1936 թվականի օգոստոսի 4-ից մինչև 1941 թվականի հունվարի 29-ը) Իոաննիս Մետաքսասին 1940 թվականի հոկտեմբերի 28-ին ներկայացված վերջնագրի մերժման։ Հունարեն բառը " օχι " ['o.çi], որը նշանակում է "ոչ", արտասանվում է "օ" շեշտադրմամբ և հնչում է "օխի":
Комментариев нет:
Отправить комментарий