СЕРГЕЙ ГОРОДЕЦКИЙ: КАРАБАХ - ЭТО АРМЕНИЯ
По мнению известного российского поэта, "не владея Карабахом, невозможно защитить сердце Армении — долину Арарата"
Примеров можно было бы привести множество, потому, не претендуя на полноту, напомним о некоторых выдающихся карабахцах, имена которых всем известны: из общественных деятелей Карабаху обязаны своим рождением Арам Паша, Сако Саакян; военному искусству Карабах дал генерала Лазарева; промышленность тоже насчитывает в своих, рядах немало карабахцев — карабахцем был, напр., Костя Амбарцумян.
Литература тоже насчитывает много карабахцев: Лео, издатель «Армянского Вестника» в Москве — Амиров; наконец, большинство армянских газет редактируется карабахцами. Давший столько видных деятелей мужчин, Карабах создал, или вернее, сохранил в чистом виде, и тип древней армянской женщины, в психологии и быту которой уцелело многое из эпохи патриархата.
Скованный своей культурой и бытом, Карабах и в наши дни не посрамил своей старинной славы. Собрав, как во времена Тамерлана, свои дружины, мелики отстояли независимость Карабаха. Шушинский эпизод не изменил обшей картины поражения Нури-паши, и линия защиты по существу осталась неприкосновенной, как во времена прежних нашествий.
Таково значение Карабаха для Армении. Несомненно, если б она его утратила, идея самоопределения наций потерпела бы сильное ущемление. И наоборот, обладая Карабахом, Армения получит богатый приток энергичной культурной силы, которая, хлынув на разоренные пространства Армении, оплодотворит их культурой и тем самым завершит славную многовековую историю Карабаха. Каждый народ ищет теперь свое. Все будущее возрожденных наций зависит от того, найдут ли они в самих себе достаточное количество, так сказать, дрожжей своей национальной культуры.
При таких условиях все центры, где по тем или иным причинам сконцентрировалась культурная жизнь, приобретают исключительное значение. Таково же значение и Карабаха для Армении. Правда, история потянула Армению к югу, к теплому морю, и, быть может, оттуда хлынут такие силы, которые превратят Карабах в северную окраину новой Армении. Но и в этом случае он не теряет своего значения, как неприкосновенного и проверенного веками фонда культуры".
Сергей Городецкий «Кавказское слово», 23. III. 1919 Публикация Вестн. обществ. наук АН Арм.ССР.-1988.-№ 5. С. -73-75
1919 թվականին հայտնի ռուս բանաստեղծ, հրապարակախոս, թարգմանիչ, հասարակական գործիչ Սերգեյ Գորոդեցկին "Կովկասյան բառ" ամսագրում հրապարակեց "Ղարաբաղ" հոդվածը, որն այսօր էլ ապշեցնում է իր արդիականությամբ: Ներկայացնում ենք այն մեր ընթերցողների խնդրանքով՝ որոշ երկրների արտաքին գործերի նախարարությունների բթամիտ աշխատակիցների համար, որոնք սիրում են երբեմն զարմացնել հասարակությանը իրենց տգիտությամբ և պատմական փաստերի հետ չհաշտվելու հազվադեպ ունակությամբ.
«Յուրաքանչյուր երկիր, յուրաքանչյուր ազգ ունի իր նվիրական հենարանը: Երբ ժողովրդի պատմությունը երջանիկ է դասավորվում, այն դառնում է քաղաքական ու մշակութային կյանքի կենտրոն: Երբ ճակատագիրը հալածում է ազգին, այն դառնում է ազգային կյանքի հենակետ, հույսի կղզի, վերածննդի գրավական: Հայաստանի համար հենց այս վերջին դերն էլ խաղացել եւ խաղում է Ղարաբաղի լեռնային մարզը:
Բնությունն ինքն է նրան հաղորդել վիթխարի նշանակություն: Ղարաբաղի անմատչելի բարձունքներում, որոնք հանդիսանում են Կարսի ու Սևանի բարձրավանդակների շարունակությունը, հայ ժողովուրդն ավելի քան երկու հազար տարի դիմակայել է քոչվոր ցեղերի հարձակումներին՝ պահպանելով իր մշակույթը, պաշտպանելով իր ազգային դեմքը:
Լեզվական, ազգագրական ու տնտեսական առումներով լինելով միասնական' Ղարաբաղը վերածվել է Հայաստանի միջնաբերդի, նրա արևելյան թևի: Այդպիսին է նա եղել նախկինում, այդպիսին է նա այժմ եւ այդպիսին կլինի նաև մշտապես, քանի որ անհնար է պաշտպանել Հայաստանի սիրտը' դաշտն Արարատյան, առանց տերը լինելու Ղարաբաղի․․․
Հին ժամանակներում Սյունիքի մելիքությունները, ինչպես որ նախկինում անվանվել է Ղարաբաղը, քանիցս սեփական ուժերով վռնդել են թշնամուն: Պատմությունը կրկնվում է և վերջին անգամ էլ դա տեղի ունեցավ մեր աչքերի առջև:
Պատմությունն ու բնությունը Ղարաբաղում ստեղծել են վառ արտահայտված մի տեսակ: Համայն աշխարհում ցրված ղարաբաղցիներին ամենուրեք կարելի է ճանաչել հեշտությամբ. անձնուրաց քաջություն, խիզախության հակում, ինքնավստահություն, յուրօրինակ համառություն, ուղղամիտ հաստատակամություն, նահապետական բնավորություն - ահա ղարաբաղցու համակրելի գծերը, որոնք ասես խտացումն են հին հայկական առաքինությունների՝ խամրած պատմության դաժանություններից եւ մաքուր տեսքով պահպանված Ղարաբաղում․․․
Հայաստանի ազգային հիշողությունը չպետք է մոռանա ղարաբաղցիների ոչ քիչ հնչեղ անուններ․․․ Չկա այնպիսի ոլորտ, ուր նրանք դրսևորած չլինեն իրենց տաղանդն ու նախաձեռնությունները: Նրանց աշխատանքային ասպարեզն է եղել քաղաքականությունը, գրականությունը, հասարակական գործունեությունը, առևտուրը․․․ Այդքան ազդեցիկ գործիչներ տված Ղարաբաղը ստեղծել, ավելի ճիշտ՝ մաքուր վիճակում պահպանել է նաև հին հայ կնոջ կերպարը․․․
Լենկթեմուրի ժամանակներից Ղարաբաղի մելիքները պահպանել են Ղարաբաղի անկախությունը: Շուշիի միջադեպը չփոխեց Նուրի փաշայի պարտության ընդհանուր պատկերը, եւ պաշտպանության գիծն ըստ էության մնաց անձեռնմխելի, ինչպես նախորդ արշավանքների օրերում․․․ Անկասկած է, եթե այն կորստյան մատնվեր, ապա ազգի ինքնորոշման գաղափարը մեծապես կտուժեր: Եւ ընդհակառակը, ունենալով Ղարաբաղը' Հայաստանը կստանա մշակութային ուժի հզոր ներհոսք։
Յուրաքանչյուր ժողովուրդ իրենն է փնտրում: Վերածնված ազգերի ապագան կախված է նրանից, թե արդյոք նրանք իրենց մեջ կգտնե՞ն իրենց ազգային մշակույթի բավականաչափ տարրեր: Նման պայմաններում բոլոր այն կենտրոնները, որոնց մեջ այս կամ այն պատճառով խտացվել է մշակութային կյանքը, ձեռք են բերում բացառիկ նշանակություն։ Այդպիսին է Ղարաբաղի դերն ու նշանակությունը Հայաստանի համար»:
1919 թվականի մարտի 23, "Кавказское слово"
SERGEY GORODETSKY: KARABAKH IS ARMENIA
According to the famous Russian poet, "without owning Karabakh, it is impossible to protect the heart of Armenia - the Ararat Valley"
In 1919, the Russian poet, publicist, translator, public figure Sergei Gorodetsky published an article "Karabakh" in the magazine "Caucasian Word", which still amazes with its modernity and relevance. We present it at the request of our readers - for the slow-witted from the ministries of foreign affairs of some countries, who sometimes like to surprise the public with their ignorance, illiteracy and rare ability not to put up with historical facts:
"Every country, every nation has its cherished strongholds. When the history of a people develops happily, it becomes the center of cultural and political life.
When fate pursues a nation, it is a bulwark of national life, an island of hope, a pledge of rebirth. It is the latter role that the mountainous region of Karabakh has played and is playing for the Armenian people.
Nature itself has given it great importance. There, in the inaccessible heights of Karabakh, which are a continuation of the Kars and Sevan highlands, for more than two thousand years the Armenian people withstood the onslaught of nomadic tribes, preserving their culture, defending their national identity.
Being united ethnographically, economically and in language, Karabakh became the citadel of Armenia, its eastern flank. It was like this in the past, it is like this now, it will always be like this, because the heart of Armenia, the Ararat Valley, cannot be defended without owning Karabakh.
Repeatedly throughout history, waves of invasion have crashed against the strongholds of Karabakh, seeping into it only along the river valleys, but even here they did not stay long.
More than once, the small kingdoms of the principality of Syunik, as Karabakh was called in ancient times, drove off the enemy with their own forces. History repeats itself, and the last time it happened before our eyes. Nature and history have created a pronounced type in Karabakh.
Scattered all over the world, the Karabakh people can easily be recognized everywhere. A broad scope, selfless courage, risk-taking, self-confidence, a kind of stubbornness, straightforward perseverance, patriarchy in family life - these are the nice features of the Karabakh man, which are, as it were, a concentration of ancient Armenian virtues, tarnished by the cruelties of history and preserved in their pure form in Karabakh. The tall, stocky people who went to the mountains to save their lives, got stronger in the mountain air and protected themselves from the infections that befell the inhabitants of the valleys.
The national memory of Armenia should remember many famous names of the Karabakh people. There is no area in which they would not show their entrepreneurial spirit and talent. Politics, literature, social activities, trade - everything served as the arena of their work.
There could be many examples, therefore, without pretending to be complete, let us recall some outstanding Karabakh people whose names are known to everyone: Aram Pasha and Sako Sahakyan owe their birth to Karabakh from public figures; Karabakh gave General Lazarev to military art; industry also counts many Karabakh people in its ranks - Kostya Ambartsumyan was, for example, a Karabakh.
Literature also counts many Karabakh people: Leo, the publisher of the Armenian Bulletin in Moscow, Amirov; finally, most Armenian newspapers are edited by Karabakh people. Having given so many prominent men, Karabakh has created, or rather, preserved in its pure form, the type of ancient Armenian woman, in whose psychology and life much of the patriarchy era has survived.
Bound by its culture and way of life, Karabakh has not shamed its ancient glory even today. Having gathered their squads, as in the time of Tamerlane, the Meliks defended the independence of Karabakh. The Shusha episode did not change the general picture of Nuri Pasha's defeat, and the line of defense remained essentially inviolable, as in the days of previous invasions.
This is the significance of Karabakh for Armenia. Undoubtedly, if it had lost it, the idea of self-determination of nations would have suffered a strong infringement. Conversely, having Karabakh, Armenia will receive a rich influx of energetic cultural force, which, pouring into the devastated territories of Armenia, will fertilize them with culture and thereby complete the glorious centuries-old history of Karabakh. Every nation is now looking for its own. The whole future of the reborn nations depends on whether they find in themselves a sufficient amount, so to speak, of the yeast of their national culture.
Under such conditions, all the centers where cultural life is concentrated for one reason or another acquire exceptional importance. The same is the significance of Karabakh for Armenia. True, history has pulled Armenia to the south, to the warm sea, and, perhaps, such forces will pour out from there that will turn Karabakh into the northern outskirts of the new Armenia. But even in this case, it does not lose its significance as an inviolable and time-tested cultural fund".
Sergey Gorodetsky "The Caucasian Word", 23. III. 1919 Publication Vestn. societies. Sciences of the Academy of Sciences of the Armenian SSR.-1988.-No. 5. p. -73-75
Комментариев нет:
Отправить комментарий